Voorsorteren op grote sprong voorwaarts

Aanleiding

De opknapbeurt van de Stadsbibliotheek Dordrecht in 2019 is slechts een tussenstap. Ankie Kesseler, directeur-bestuurder van de Bibliotheek AanZet: ‘Het kostte ons de afgelopen jaren best de nodige inspanning om de waarde en betekenis van de bibliotheek voor de stad Dordrecht bij de gemeente overtuigend voor het voetlicht te brengen. Het pand aan de Groenmarkt waar we nu zitten, is een prachtig oud gebouw. Dat wil zeggen van buitenaf gezien, aan de voorkant, maar als je naar binnen gaat, merk je dat een monumentaal pand als dit in feite niet langer geschikt is om de moderne bibliotheekfuncties naar behoren in uit te oefenen. Dat inzicht hebben we proberen over te brengen op de politiek. Met als voor de hand liggende vervolgvraag: hoe gaan we verder, als het uitgangspunt is dat we willen samengaan met andere organisaties en breder kunnen programmeren?’

Concept/onderliggende visie

Dordrecht is op dit moment nog een stand alone-bibliotheek, maar dat gaat veranderen. Op termijn (de streefdatum is 2024) trekt de bieb in bij het Huis van Stad en Regio, waar ook het gemeentehuis van Dordrecht en instanties van de Drechtsteden onderdak zullen vinden. Kesseler: ‘Je kunt het vergelijken met Forum Zoetermeer, al zullen we ons voordeel doen met de ervaringen die men daar als bibliotheek heeft opgedaan en zodoende mogelijk tot andere keuzes komen. Ik zeg altijd: als branche kom je hogerop door op elkaars schouders te klimmen. Een bijzonder boeiende exercitie, omdat we als bibliotheek bewegen in de richting van een participerende instelling, terwijl de overheid zich tegelijkertijd ontwikkelt als een meer en meer participerende overheid. Hoe ga je die tendens vormgeven in een nog te bouwen publieke ruimte, dat is de mooie uitdaging die ons wacht. Hoe koppelen we onze informatierol aan de drempelverlagende werking van de bibliotheek, is een andere fraaie ambitie.’

Locatie(keuze)

De centrale bibliotheek van Dordrecht is gevestigd aan de Groenmarkt in het hart van de stad. De gebiedsontwikkeling van de Spuiboulevard en het Huis van Stad en Regio zijn met elkaar verbonden. Op 18 december 2018 is de gemeenteraad van Dordrecht akkoord gegaan met de realisering van het Huis van Stad en Regio. De locatie wordt het voormalig Belastingkantoor en de Rabobank aan de Spuiboulevard. Het nieuwe Huis van Stad en Regio zal onderdak bieden aan organisaties van de gemeente Dordrecht en de Drechtsteden. Maar ook Dordrecht Marketing/VVV en de bibliotheek komen in het nieuwe Huis van Stad en Regio te zitten.

Realisatie/jaar van opening

In 2019 kreeg de stadsbibliotheek van Dordrecht een opknapbeurt. Als alles volgens planning verloopt, verkast de bibliotheek in 2024 naar het Huis van Stad en Regio.

Gebruik/beheer (ervaringen)

In de aanloop naar de grote sprong voorwaarts is de Stadsbibliotheek Dordrecht lowbudget verbouwd. Waarom is daarvoor gekozen in de wetenschap dat men in 2024 naar een gebouw verkast dat men geheel en al naar eigen smaak en inzicht kan inrichten? Kesseler: ‘We hebben juist niet op de rem getrapt, omdat we nog veel te leren hebben. Je kunt stellen dat we de huidige bibliotheek hebben ingericht als experimenteerbieb. Vandaar het zogeheten ontwikkelplein. We zijn doorlopend bezig om uit te vinden wat wel en niet werkt. Hoe bereiken we mensen? Wat is er nodig om de ontwikkeling van de burgers te stimuleren? Zo is de Sociale Dienst al actief om samen met ons bepaalde dingen uit te proberen, opdat we die straks kunnen implementeren in het nieuwe gebouw. Vijf jaar geleden hebben we met succes de Blauwe Kamer gelanceerd, een initiatief dat we min of meer hebben afgekeken van de Kennismakerij in Tilburg (de experimenteerruimte van de Bibliotheek Midden-Brabant, waarin men anticipeerde op de overgang naar de LocHal, de nieuwe centrale bibliotheek aldaar). De Blauwe Kamer is een ontmoetingsplek waar iedereen welkom is om kennis en verhalen te delen. Een leerzame proeftuin voor straks.’

‘In onze vestigingen in Alblasserdam en Ridderkerk zijn we dit jaar ook al ingetrokken bij het gemeentehuis, en met die ervaring doen we eveneens ons voordeel. Een van de sterke punten van de bibliotheek is haar informele karakter. Je krijgt bij ons geen rugnummer opgespeld. De bibliotheek is een krachtige verbinder, dat bewijst zij op zoveel plekken in het land. Als netwerk opereren we bovendien steeds professioneler. Ook omdat we de wereld van het onderwijs en de overheid goed kennen. De bibliotheek brengt de formele en de informele wereld dichter bij elkaar. Omgekeerd kan de overheid haar voordeel doen met onze ervaring. We spreken niet voor niets over het Huis van Stad en Regio, in plaats van over het gemeentehuis. In de toekomst zal de gemeente nog steeds verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van parken, pleinen, en wat dies meer zij, maar ook zal de vraag relevant zijn: hoe kan ik democratische processen beter inrichten? Bij dat soort kwesties is de bibliotheek een waardevolle sparringpartner.’

In 2019 trok de Stadsbibliotheek Dordrecht bij haar activiteiten 50.000 bezoekers. Na de introductie van een welkomsabonnement steeg het aantal leden licht. Kesseler: ‘Samen met onder andere Theek 5 (de bibliotheek in Oosterhout en omstreken) zijn we aan het experimenteren op het gebied van een nieuw verdienmodel. Zeg maar: waar willen mensen wel en niet voor betalen? En hoe vertaal je die input zo goed mogelijk in je tarieven en abonnementen?’

Begroting/bouw- en inrichtingskosten

De renovatie van de stadsbibliotheek Dordrecht in 2019 kostte 500.000 euro. Volgens de huurafspraak met het Huis van Stad en Regio zullen de huisvestigingskosten jaarlijks 300.000 euro hoger zijn dan in de huidige locatie.

Grootte gebouw (in vierkante meters)

De Stadsbibliotheek Dordrecht meet 2500 vierkante meter. 
Het Huis van Stad en Regio zal 20.000 vierkante meter tellen, waarvan de bibliotheek er ruim 3000 voor haar rekening neemt.

Naam architect/interieurarchitect

Het Huis van Stad en Regio zal worden ontworpen door het architectenbureau dat ook de iconische bibliotheek in het Deense Aarhus vormgaf: Schmidt Hammer Lassen. Kesseler: ‘Daar ben ik erg blij mee, omdat dit bureau als geen ander weet hoe je de bibliotheek van nu gestalte geeft en hoe je dat vertaalt in de binnenruimte van een publiek gebouw.’

Tips/leermomenten (do’s and don’ts)

‘Ik ben niet zo van: je moet dit of dat doen, maar als ik dan toch een tip mag aanreiken: werk altijd vanuit je visie en concept. Temeer daar de wereld van bouw en inrichting vaak een heel andere is dan die van jouw visie en concept. Hou voor ogen wat de meerwaarde van de bibliotheek zal zijn. Hoe ontwikkelen we gezamenlijk een daarop gebaseerd dienstverleningsconcept en hoe vertalen we dat in het programma van eisen voor gebouw en inrichting?’

‘Wat betreft het bouwproces, is het zaak afspraken goed vast te leggen. Wij hebben de beschikking over medewerkers die thuis zijn op dat terrein, en als we de benodigde expertise niet in huis hebben, huren we die in. Alleen al dit jaar zijn we op vijf plaatsen bezig met nieuw- of verbouw, dus dan leer je al doende vanzelf steeds meer van de hoed en de rand. Als Bibliotheek AanZet stellen we ons namelijk op het standpunt: als de kans zich voordoet, grijp die dan met beide handen.’

‘Samenwerken betekent dat je samen de doelstellingen goed afstemt. Het gaat er dan niet enkel om je eigen doelstellingen te bereiken, maar ook die van de ander te respecteren. Sta open voor andere ideeën, zorg voor flexibiliteit in je plannen.’

Bijzonderheden/(lokale)kenmerken

‘Het Huis van Stad en Regio zal een impuls geven aan de stad als katalysator voor de gebiedsontwikkeling van de Spuiboulevard. Een ontwikkeling die gaat leiden tot een verbeterde aansluiting van de schil op de historische binnenstad en die een impuls geeft voor een aantrekkelijker stedelijke kantorenlocatie rondom het stationsgebied’, aldus Maarten Burggraaf, namens de VVD wethouder van Economie, Financiën en Evenementen in Dordrecht, in het AD.

Contactpersoon (voor meer informatie)

Ankie Kesseler, directeur-bestuurder bij de Bibliotheek AanZet: akesseler@debibliotheekaanzet.nl.