Gemeenschapshuis zorgt voor boost qua gezamenlijke programmering

Aanleiding

Anneke Schellens, directeur-bestuurder Bibliotheek De Kempen: ‘Er leefden binnen onze tien vestigingen tellende organisatie al langer plannen om de bibliotheek in Budel te vernieuwen. In 2017 hebben we de koe bij de horens gevat en er vier dagdelen aan besteed hoe die nieuwe bibliotheek in het gemeenschapshuis eruit zou moeten zien. Samen met architect Aat Vos hebben we toen in een aantal workshops gebrainstormd over de opties. Aat heeft de uitkomsten van die sessies vertaald in een concept voor de indeling en inrichting van het gebouw. Eind 2018 werd er begonnen met de aanbouw aan het gemeenschapshuis. Vervolgens kwam ook de verbouw van het oude gedeelte, waarin wij als bibliotheek onderdak zouden vinden, aan de beurt.’

Concept/onderliggende visie

Uitgangspunt van de verbouwing: de bibliotheek versterkt het gemeenschapshuis en vice versa. Schellens: ‘Vanaf het begin lag onze focus op het realiseren van een third place, een derde plek voor de inwoners van Budel, naast de plek waar je woont en werkt. Dat doen we als bibliotheek niet alleen. Om deze doelstelling te verwezenlijken, zijn in het gemeenschapshuis De Borgh behalve de bibliotheek diverse verenigingen en organisaties uit de gemeente Cranendonck te vinden, variërend van carnavals- en muziekverenigingen tot een theatergezelschap en sportclubs. Er is een zorgloket, een welzijnsorganisatie, een muziekschool, en ouderen kunnen elkaar treffen in de “Hoéskamer”. Zo geven we met elkaar gestalte aan deze lokale ontmoetingsplek.’

De nieuwe bibliotheek zou je kunnen typeren als een landschap met verschillende zones. Er is een open plek voor activiteiten en ontmoeting en een meer intieme plek met onder meer een leestafel. Ook kent de bieb een geborgen ruimte met loungebanken, een speciale zone die aansluit op de belevingswereld van kinderen, en een ruimte om te experimenteren en te innoveren. De transparante entree met luifel en de gevel van de foyer hebben een uitnodigend karakter en zijn bedoeld om de nieuwsgierigheid van jong en oud te prikkelen. Aan de foyer (met balie en bar) grenzen drie grote zalen: de bibliotheek, de sportzaal en de cultuurzaal. De bibliotheek bevindt zich in het voormalige parochiehuis, dat dateert uit 1930, en dat later dienstdeed als toneelzaal. Anno 2021 is de theaterfunctie overgeheveld naar de cultuurzaal, die al naargelang de behoefte is op te splitsen in drie zalen. De sportzaal bevindt zich tussen de bibliotheek en de cultuurzaal. Gedrieën vormen zij het podium waar men elkaar kan ontmoeten, kan werken en ontspannen, sportief en creatief zijn, waar men muziek kan maken of kennis delen.

Behalve in Budel heeft Bibliotheek De Kempen ook de bibliotheek in Bergeijk vernieuwd (2019). In Hapert, Bladel en Reusel De Mierden worden de komende jaren nieuwe multifunctionele accommodaties gerealiseerd. Schellens: ‘Voor mij is het evident dat de stand alone-bibliotheek passé is. De toekomst van de bibliotheek ligt in de multifunctionele accommodatie, omdat je zo tot ruimere openingstijden kunt komen en tevens beter de verbinding weet te maken met de lokale gemeenschap. Dat laatste was voor ons dé aanleiding om te participeren in De Borgh. Vergeleken met de oude situatie hebben we veel vierkante meters ingeleverd – we hebben nog geen derde van voorheen – maar we zijn er super op vooruitgegaan.’

Locatie(keuze)

Multifunctioneel centrum De Borgh is gevestigd aan de Doctor Ant. Mathijsenstraat 15 in Budel.

Realisatie/jaar van opening

Begin 2020 is de bibliotheek verhuisd. Het openingsweekend was 6, 7 en 8 maart. Kort erna, op 16 maart, moest men alweer dicht vanwege de coronalockdown. Schellens: ‘Toch kijk ik met een goed gevoel terug op de openingsdagen. De bevolking was erg enthousiast. Je kon over de koppen lopen, zoveel bezoekers mochten we begroeten. Wij waren ook helemaal klaar om de nieuwe bieb aan de mensen te laten zien, maar toen sloeg de pandemie toe. Laten we hopen dat we binnenkort een herstart kunnen maken.’

Gebruik/beheer (ervaringen)

‘We zaten als bibliotheek voor de verhuizing nogal solitair, en net buiten het centrum van Budel. Nu zitten we in het hart van het dorp en is er de mogelijkheid veel meer verbinding tot stand te brengen. Niet alleen met de bezoekers, maar ook met de partners. En dat laatste lukt. Vanaf het begin zijn de grenzen tussen de verschillende gebruikers van dit gebouw min of meer vervallen. We lopen bij elkaar binnen en er is een boost qua gezamenlijke programmering. Wat betreft de bezoekers, moeten we afwachten hoe het straks gaat als we weer open mogen zijn, maar dat komt vast wel goed. 

Het gemeenschapshuis  werd in het verleden vooral door ouderen bezocht. Onze verwachting is dat er dankzij de bibliotheek voortaan meer jongeren zullen komen. We zijn op zoek naar mogelijkheden om de openingstijden te verruimen. We willen als bibliotheek het liefst open zijn op alle uren dat De Borgh ook open is. Ik vertrouw op dat die wens uitkomt.’

Begroting/bouw- en inrichtingskosten

De inrichtingskosten, inclusief een bouwelement (losse vide), waren 285.000 euro. De kosten van de verbouwing van het pand nam de gemeente Cranendonck voor haar rekening.

Grootte gebouw (in vierkante meters)

De bibliotheek heeft 377 vierkante meter (netto) tot haar beschikking. Bruto ongeveer 400 vierkante meter.

Naam architect/interieurarchitect

De contouren werden aangegeven door Aat Vos. Voor de invulling zorgde Sanne van den Berg van LA Architecten.

Tips/leermomenten (do’s and don’ts)

Schellens: ‘Het is zaak er bij de start op te letten dat alles goed is afgebakend wat betreft de bouw en inrichting. 
Mijn tip: begin met het opstellen van je visie. Ruim drie jaar voor de realisatie van het nieuwe gemeenschapshuis hebben wij samen met Aat Vos een visie ontwikkeld en deze vertaald naar de globale indelingscontouren. Die aanpak werkt.

Tweede tip: leg er de nadruk op wát je wilt betekenen en wilt bereiken met die plek, en laat je niet beperken of verleiden om het vooral over stenen en materieel te hebben. 
 

Verder hebben we geleerd op ons gevoel af te gaan bij de keuze van de interieurbouwer. Ook hebben we gekeken naar  de mogelijke inbreng van lokale leveranciers (denk aan zaken als schilderwerken, verlichting, en dergelijke). 
Al met al hebben we fijn samengewerkt met de betrokken architecten, waardoor er zowel esthetisch als functioneel een goede bibliotheek in Budel is komen te staan.
 

Laatste aanbeveling: betrek de burgers meteen bij de invulling. Zo zorg je er vanaf het begin voor dat de verbinding met de lokale gemeenschap er ook daadwerkelijk komt.’

Bijzonderheden/(lokale)kenmerken

De fotowanden in de bibliotheek zijn (via een wedstrijd) door burgers ‘geleverd’. Het karakter van het oorspronkelijke gebouw is behouden. De karakteristieke dakconstructie komt terug in de inrichting (‘vogelhuisjes’). Om de onderlinge wisselwerking te bevorderen zijn er geen deuren tussen het welzijnswerk en de bieb – alles loopt in elkaar over.

Contactpersoon (voor meer informatie)

Loes Jansen, projectmedewerker Bibliotheek De Kempen: 
l.jansen@bibliotheekdekempen.nl